Na
vier jaar ploeteren haalde ik deze zomer mijn bachelordiploma's Franse
taal en cultuur en Literatuurwetenschap. Een studie wordt natuurlijk
afgesloten met een scriptie. Na een lange aanloop (bedenken van het
onderwerp, veel lezen, samenvattingen maken) lukte het me de scriptie
tijdens een semester in Engeland te schrijven. Dat mag een klein wonder
heten, zo tussen al het uitgaan, reizen, hockeyen en de colleges door.
In "Manger des madeleines: La représentation de la mère dans La chambre
claire de Roland Barthes et W ou le souvenir d’enfance de
Georges Perec" onderzoek ik de representatie van de overleden moeder in
twee teksten. De eerste is een essay over fotografie van Roland Barthes,
waarin hij opzoek gaat naar de essentie van fotografie en van zijn
moeder. Hij ontdekt dat wanneer hij naar foto's van zijn recent
overleden moeder kijkt, deze zijn herinneringen doen vervagen in plaats
van dat ze herinneringen oproepen.
Georges
Perec heeft ook moeite om de herinneringen aan zijn moeder op te
schrijven. Ze overleed tijdens WO II, toen hij zes jaar oud was. Zijn
herinneringen zijn vervormd, vervaagd en soms verzonnen. Beide
schrijvers representeren hun moeder vervolgens op andere manieren. Zo
ziet Barthes een gelijkenis tussen fotografie en de moeder: beide
reproduceren. Met elke foto die er van je wordt genomen, word je opnieuw
geboren, zie je een andere versie van de 'ik' die je denkt te zijn.
 |
| Proust |
|
Mannelijke schrijvers die schrijven
over hun moeder, het lijkt voornamelijk een Frans fenomeen. Naast
Barthes en Perec vind je in de Franse literatuur bijvoorbeeld ook Marcel
Prousts A la recherche du temps perdu, Le livre de ma mère van Albert Cohen en Lambeaux
van Charles Juliet. Met mijn scriptiebegeleiders probeerde ik
voorbeelden te vinden van moederskindjes uit andere landen, maar we
konden er geen bedenken.
De madeleine van Proust loopt als een rode draad door mijn scriptie. In het eerste deel van La recherche doopt hoofdpersoon Marcel een madeleine (cakeje) in zijn thee. Dit brengt alle herinneringen aan zijn jeugd terug:
As in the game wherein the Japanese amuse
themselves by filling a porcelain bowl with water and steeping in it little
pieces of paper which until then are without character or form, but, the moment
they become wet, stretch and twist and take on colour and distinctive shape,
become flowers or houses or people, solid and recognizable, so in that moment
all the flowers in our garden and in M. Swann’s park, and the water lilies on
the Vivonne and the good folk of the village and their little dwellings and the
parish church and the whole of Combray and its surroundings, taking shape and
solidity, sprang into being, town and gardens alike, from my cup of tea.
Barthes en Perec zijn ook op zoek naar een madeleine, naar iets (foto's, psychoanalyse) dat hun herinneringen terug zal halen.
Alle
scripties en proefschriften worden tegenwoordig opgenomen in Igitur,
het digitale archief van de Universiteit Utrecht. Benieuwd of je nog
chocola kunt maken van zo'n in het Frans geschreven scriptie? Ga naar
het archief.
